Kijkje in de korte keten – De Streekboer

Het klinkt zo goed, ‘de korte keten’, maar hoe ziet die keten er van dichtbij nou eigenlijk uit? Wat verstaan we onder kort en wat maakt ondernemers in de korte keten bijzonder? In de serie ‘Kijkje in de korte keten’ wordt steeds een bedrijf of ondernemer uitgelicht die al stevig aan de weg timmert in de korte keten. De ‘korte keten’ kan namelijk vele vormen aannemen maar wordt altijd gevormd door echte mensen. Laat je vandaag inspireren door Sandra Ronde van De Streekboer!

Het zoveelste initiatief?

Het is al vijf jaar geleden dat Sandra zich realiseerde: die baan bij de overheid, die was haar te bureaucratisch. ‘Ik wilde concreet aan de slag.’ Sandra’s wieg stond in Canada, waar haar ouders een groot legkippenbedrijf runden (‘op een heel andere manier dan we vandaag de dag nastreven’). Terug in Nederland wist Sandra al heel snel dat voedsel haar onderwerp was. ‘Het is zoiets basaals, en toch hebben we het er bijna nooit over.’ Na een meer internationaal georiënteerde studie besloot ze toch in Nederland te blijven: ‘Er is hier nog genoeg te verbeteren aan de manier waarop ons eten van boer naar bord gaat.’ De overheidsbaan werd opgezegd, De Streekboer werd – met hulp van twee compagnons – geboren.

>> Lees ook het interview met de ondernemers achter de Gelderse Naoberkrat: “Wat ik in essentie wil: mensen laten zien hoe makkelijk en lekker het is om uit de buurt te eten”

Het concept van De Streekboer is simpel, en vergelijkbaar met initiatieven als Rechtstreex en Vokomokum. Boeren bieden hun waren direct aan op het online platform van De Streekboer; consumenten maken een keuze uit het aanbod en halen hun pakket zelf op bij een van de (vele) afhaalpunten. De Streekboer is actief in het noorden van ons land, en levert in grote delen van Friesland en Groningen. ‘In het begin was het lastig om boeren te vinden die zich wilden aansluiten,’ vertelt Sandra. ‘Ze zeiden: oja, het zoveelste initiatief voor een lokale voedselketen, moeten wij hier energie in steken?’ Maar het aanvankelijke wantrouwen sloeg na een proefperiode van zes weken bij vrijwel elke boer om in positiviteite. ‘Inmiddels weten boeren ons zo goed te vinden dat we in een luxepositie zitten: we kunnen kiezen welke producten we wel en niet nodig hebben. Niet alle producenten kunnen een plek krijgen in de webshop.’ De producenten achter De Streekboer zijn voornamelijk kleinschalige boeren, die zelf al bezig zijn hun producten op een andere manier te vermarkten.

In het begin zeiden de boeren: ‘Oja, het zoveelste initiatief voor een lokale voedselketen, moeten wij hier energie in steken?’
Sandra Ronde

Geen logistiek bedrijf

Vanuit de Taskforce Korte Keten is veel onderzoek gedaan naar de knelpunten waar korte keten-ondernemers tegenaan lopen. Voor Sandra lijken al die bevindingen al gesneden koek. ‘We wisten al heel snel dat logistiek een moeilijkheid zou worden, we wilden nadrukkelijk geen logistiek bedrijf worden. Daarom is de insteek van De Streekboer altijd geweest om een soort boerenmarktjes te creëren. De producenten brengen hun spullen zelf naar ons distributiecentrum en de consument kan haar pakket op verschillende plekken afhalen. We zijn geen logistiek bedrijf, maar een hub voor boerderijwinkels: de molenaar neemt, als hij toch rijdt, ook meel mee voor de boerderijwinkel van de kippenboer. Een win voor de producenten, en een win voor ons, want zo hoeven wij niet alles zelf te rijden.’

Het geheim van het succes

‘Win-win’ is een terugkerend thema in het gesprek met Sandra. Voor haar is het de basis onder alle korte keten-activiteiten, zonder dat uitgangspunt zijn initiatieven gedoemd te mislukken. ‘Waarom zou iemand tijd in een project stoppen als-ie er zelf niets aan overhoudt?’ De afhaalpunten zijn bijvoorbeeld (bijna) allemaal plekken die baat hebben bij extra aanloop van consumenten. Is dat niet zo, dan wordt de distributie verzorgd door een vrijwilliger die in ruil boodschappentegoed bij De Streekboer ontvangt. De filosofie van De Streekboer bevestigt wat eerder onderzoek van de Taskforce ook al aanstipte: zonder samenwerking waar beide partijen beter van worden, kan een korte keten maar moeilijk vorm krijgen.

>> Lees ook het interview met Frank van Eerd van De Bisschopsmolen: “Ik wil weten waarom je aan tafel zit: omdat je mee wil praten of omdat je echt in de samenwerking gelooft? Als er eentje tussen zit voor z’n eigen gewin, dan wint niemand iets.”

Vraag je Sandra waarom De Streekboer nog bestaat, terwijl zoveel andere korte keten-initiatieven in de afgelopen jaren zijn opgestart en weer omgevallen, dan blijft ze even stil. ‘Het is zo lastig om het verdienmodel rond te krijgen,’ zegt ze. ‘De initiatieven die nu bestaan, doen het of als hobby, of ze zijn echte doorzetters. Wij horen bij die laatste groep. We hebben pas vorig jaar voor het eerst winst gemaakt.’ Lachend: ‘In de eerste jaren waren we zo gefocust op een eerlijke prijs voor de boeren, dat we vergaten onszelf een eerlijke prijs te betalen.’ Overigens heeft de coronacrisis zeker een duwtje in de goede richting gegeven: in de eerste helft van 2020 was de omzet al net zo groot als in heel 2019.

‘In de eerste jaren waren we zo gefocust op een eerlijke prijs voor de boeren, dat we vergaten onszelf een eerlijke prijs te betalen.’
Sandra Ronde

Bananen uit de korte keten?

Iets anders wat volgens Sandra bijdraagt aan het succes van De Streekboer, is het feit dat de boeren voortdurend in de etalage worden gezet, bijvoorbeeld op de website. ‘We maken het heel persoonlijk. Je kan gewoon op de fiets stappen en zelf beoordelen hoe de boer omgaat met z’n dieren of land.’ Mede daardoor zijn klanten enorm loyaal, merkt Sandra: ‘Het kost ons misschien meer moeite om een klant binnen te halen, maar als-ie eenmaal binnen is, blijft hij klant voor het leven.’ Alle producten van De Streekboer komen uit de directe regio, maar volgens Sandra hoeft dat niet altijd zo te blijven. Een korte keten gaat in haar optiek niet alleen om ‘dichtbij’. ‘Het is niet ondenkbaar dat we op een dag bijvoorbeeld bananen in zouden aanbieden. Maar alleen als we die 100 procent transparant kunnen aanbieden.Het probleem van de huidige keten is namelijk de verdeling van de macht – dat los je alleen op met radicale transparantie.’ Sandra’s toekomstdroom: vier of vijf grote regionale hubs in Nederland, die de omliggende steden van lokaal voedsel kunnen voorzien. Of zij daar zelf ook een rol in wil spelen? ‘Ja, alleen dan moet het eerst goed staan in Noord-Nederland. Als we ongeveer 10 procent van de Noord-Nederlandse huishouden van voedsel kunnen voorzien, dan kunnen we door in de rest van Nederland.’